Перейти к содержимому
UzScite
  • НСИ
    • Новости События
    • Методическая информация
    • Нормативные документы
  • Каталог журналов
  • Указатель авторов
  • Список организаций

Восточно-сирийское христианство в стране «семи рек»: аспекты материальной культуры и художественной традиции

Басханов М.К.

Вестник МИЦАИ

  • № 34 2022

Страницы: 

52

 – 

73

Язык: русский

  • 10.34920/1694-5794-2022.34.005
Открыть файл статьи
Открыть страницу статьи в Интернет

Аннотация

В статье рассматриваются вопросы истории материальной культуры и искусства восточно-сирийского христианства в Семиречье (VIII-XIV вв.) на материалах шотландской частной коллекции (Великобритания). В рамках заявленной темы акцентируется внимание на вопросах современного состояния исследований восточного христианства в Центральной Азии, основных палеографических и археологических источниках для изучения восточно-христианской материальной культуры и искусства. Затрагиваются проблемные вопросы периодизации христианской культурной ойкумены Семиречья, локализации центра митрополии Кашгар и Навакет, культурных и эстетических влияний Западной и Восточной Азии на культуру христиан средневекового Семиречья. На основе предметов восточно-сирийского круга из шотландской частной коллекции и ряда других институциональных и частных коллекций анализируются конкретные вопросы культуры восточно-сирийского христианства в Семиречье: локальные и инотерриториальные художественные влияния; стилевые и иконографические особенности; развитие восточно-христианского фигуративного искусства в условиях исламского иконоклазма и др. В статье рассматривается основной круг предметов материальной культуры христиан средневекового Семиречья, выполненных в различных материалах и технике, отмечаются их стилевые, композиционные и иконографические особенности. Статья включает каталог предметов материальной культуры и искусства восточно-сирийских христиан Семиречья из состава шотландской частной коллекции.

Список использованных источников

  1. Аманбаева, Ямаучи 2017 – Аманбаева Б. Э., Ямаучи К. Некоторые итоги исследования средневековых городов верхней зоны Чуйской долины // Эпоха Юсуфа Баласагуни: история, литература, материальная культура. Бишкек: Ин-т истории и культ.наследия НАН КР, 2017. С. 148-159.Байпаков 1986 – Байпаков К. М. Средневековая городская культура Южного Казахстана и Семиречья (VI-XIII в.). Алма-Ата: Наука, 1986. Байпаков 2012 – Байпаков К. М. Древняя и средневековая урбанизация Казахстана (по материалам исследований Южно-Казахстанской комплексной археологической экспедиции). Алматы: Ин-т археологии им. А. Х. Маргулана, Казахстанское археологическое о-во, 2012.Байпаков, Терновая 2018 – Байпаков К. М., Терновая Г. А. Христианство в Южном Казахстане и Семи- речье (VI-XIV вв.) // Религии Центральной Азии и Азербайджана. Т. IV. Христианство. Самарканд:МИЦАИ, 2018. С. 8-47.Байпаков, Терновая, Горячева 2007 – Байпаков К. М.,Терновая Г. А., Горячева В. Д. Художественный металл городища Красная речка (VI – начало XIII вв.). Алматы: Гылым, 2007.
  2. Бартольд 1893 – Бартольд В. В. О христианстве в Туркестане в домонгольский период. (По поводу семиреченских надписей) // ЗВОИРАО. 1893. Т. VIII.Вып. 1. С. 1-32.Бернштам 1940 – Бернштам А. Н. Кенкольский могильник. Л.: Гос. Эрмитаж, 1940. (Археологические экспедиции Государственного Эрмитажа. Вып. II).Горячева 2010 – Горячева В. Д. Городская культура тюркских каганатов на Тянь-Шане (середина VI –начало XIII в.). Бишкек, [б. и.], 2010.
  3. Горячева, Перегудова 1995 – Горячева В. Д., Перегудова С. Я. Памятники христианства на территории Кыргызстана // Из истории древних культов Средней Азии. Христианство / Сост.: Л. И. Жукова. Ташкент: Гл. ред. энцикл., 1995.Железняков 2019a – Железняков Б. А. Камни-кайраки – массовый источник по христианству XII-XIV вв.Центральной и Восточной Азии // Археология Казахстана. 2019. № 3 (5). С. 122-141.
  4. Железняков 2019b – Железняков Б. А. Периодизация распространения христианства, причины его упадка (Центральная Азия). Находки в Жетысу //Известия НАН РК. Сер. обществ. наук. 2019. № 1.С. 231-247.
  5. Жумагулов 2011 – Жумагулов Ч. Ж. Кыргызстандагы несториан-түрк жазуу эстеликтери (XIII-XIV кылымдар). Бишкек: Кыргыз Республикасынын улуттук илимдер академиясы; Ч. Айтматов атындагы тил жана адабият институту, 2011.Иванов 2008 – Иванов А. А. О так называемых несторианских подсвечниках // Византия в контексте мировой культуры / [В. Н. Залесская (науч. ред.)и др.]. СПб.: Изд-во Гос. Эрмитажа, 2008. (Труды Государственного Эрмитажа. T. XLII). С. 381-385.
  6. Камышев 2012 – Камышев А. М. Кыргызстан // Художественная культура Центральной Азии и Азербайджана IX-XIV веков. Т. III. Торевтика. Самарканд – Ташкент: МИЦАИ, 2012.Кольченко 2003 – Кольченко В. А. Периодизация распространения христианства в Средней Азии по данным археологии // Буддизм и христианство в культурном наследии Центральной Азии: материалы научной конференции. Бишкек: ОФЦИР, 2003.С. 53-73.
  7. Кольченко 2018 – Кольченко В. А. Средневековое христианство Кыргызстана по данным археологических источников // Религии Центральной Азии и Азербайджана. Т. IV. Христианство. Самарканд:МИЦАИ, 2018. С. 48-103.Кочнев 2006 – Кочнев Б. Нумизматическая история Караханидского каганата (991-1209). Ч. I. Источниковедческое исследование. М.: изд. дом «София», 2006.
  8. Красная речка 1989 – Красная речка и Бурана. Материалы и исследования Киргизской археологической экспедиции. Фрунзе: изд. Илим, 1989.Кызласов 2006 – Кызласов Л. Р. Символ креста и сакральное пространство города Суяба на реке Чу //Вест. Моск. ун-та. Сер. 8. История. 2006. № 2. 138-150.
  9. Лившиц 2008 – Лившиц В. А. Согдийская эпиграфика Средней Азии и Семиречья. СПб.: Филологический фак. Санкт-Петербургского гос. ун-та, 2008.Михеева 2021 – Михеева А. А. Погребальный обряд христиан Средней Азии и Южного Казахстана по археологическим источникам (IV – начало XIII в.) // Христианский Восток. Т. 9 (XV). СПб.: изд. ГЭБ,2021. С. 317-366.Памятники 1983 – Памятники культуры и искусства Киргизии. Каталог выставки. Л.: Искусство, 1983.
  10. Петровский 1895 – Петровский Н. Ф. Заметки о древностях Кашгара // ЗВОИРАО. 1895. Т. IX. С. 147-155.Семенов 2002 – Семенов Г. Л. Раскопки 1996-1998 гг. //Суяб – Ак-Бешим / Гос. Эрмитаж (Россия), Ин-т истории НАН Кыргызстана. СПб.: Изд-во Гос. Эрмитажа, 2002. С. 11-114.
  11. Сенигова 1972 – Сенигова Т. Н. Средневековый Тараз.Алма-Ата: Наука, 1972.Смагулов 2011 – Смагулов Е. Древний Сауран. Алматы:АО «АБДИ Компани», 2011.Суяб 2002 – Суяб – Ак-Бешим / Гос. Эрмитаж (Россия),Ин-т истории НАН Кыргызстана. СПб.: Изд-во Гос. Эрмитажа, 2002.
  12. Труды САУ 1950 – Труды Семиреченской археологической экспедиции «Чуйская долина» / Сост. под руковод. А. Н. Бернштама. М.-Л.: изд. АН СССР,1950.
  13. Amanbaeva, Yamauchi 2021 – Amanbaeva, B., and Yamauchi, K. Ak-Beshim (Suyab) 2019. (Japan-Kyrgyz Joint Archaeological Expedition Reports. Vol. 3).Bishkek: Research Institute of Cultural Properties, Teikyo University, The National Academy of Sciences of the Kyrgyz Republic, 2021.Anciennes 1718 – Anciennes Relations des Indes et de
  14. la Chine, de deux Voyageurs Mahometans, qui y allerent dans le neuviéme siecle; traduites d’arabe:avec des Remarques sur les principaux endroits de ces Relations. Paris: Chez Jean-Baptiste Coignard, 1718.Arts from the Land of Timur 2012 – Arts from the Land of Timur. An Exhibition from a Scottish Private Collection. Edinburgh: Sogdiana Books, 2012.
  15. Assemani 1728 – Assemani, G. S. Orientalis Clementino-Vaticana in qua manuscriptos codices Syriacos,Arabicos, Persicos, Turcicos, Hebraicos, Samaritanos,Armenicos, Aethiopicos, Graecos, Aegyptiacos,Ibericos, et Malabaricos, jussu et munificentia Clementis XI Pontificis Maximi ex Oriente conquisitos, comparatos, et Bibliotecae Vaticanae addictos Recensuit, digessit, et genuina scripta a spuriis secrevit, addita singulorum auctorum vita,Joseph Simonius Assemanus, Syrus Maronitap. Tomi tertii, Pars secunda. Rome, MDCCXXVIII.Baer 1983 – Baer, Eva. Metalwork in Medieval Islamic Art.Albany: State University of New York, 1983.Baum, Winkler 2000 – Baum, W., and Winkler, D. W.The Church of the East. A Concise History. London:Routledge Curzon, 2000.
  16. Baumer 2016 – Baumer, Ch. The Church of the East. An Illustrated History of Assyrian Christianity. London:I. B. Tauris, 2016. Bellew 1875 – Bellew H. W. “History of Kashgar”, in Report of a mission to Yarkund in 1873, under command of Sir T. D. Forsyth, with historical and geographical information regarding the possessions of the ameer of Yarkund. Calcutta: Printed at the Foreign Department Press, 1875: 106-214.Bhattacharya-Haesner 2003 – Bhattacharya-Haesner C. Central Asian Temple Banners in the Turfan Collection of the Museum für Indische Kunst, Berlin:painted textiles from the Northern Silk Route. Berlin:Reimer, 2003.Borbone 2023– Borbone, P. G. “An “Unpublished” Published Syro-Turkic Gravestone from Semirechye dated 1292 AD”, in Manuscripta Orientalia (forthcoming 2023).Cooper 2009 – Cooper J. C. An Illustrated Encyclopaedia of Traditional Symbols. London: Thames & Hudson,2009.
  17. Davidovich 1998 – Davidovich, E. A. “The Qarakhanids”, in History of Civilizations of Central Asia. Vol. IV. Part 1.Paris: UNESCO, 1998: 119-143.Dickens 2009 – Dickens, M. “Syriac Gravestones in the Tashkent History Museum”, in Tang, L., and Winkler,D. W. (Eds.). Hidden Treasures and Intercultural Encounters: Studies on East Syriac Christianity in China and Central Asia (Orientalia – Patristica – Oecumenica. Vol. 1). Zürich: Lit Verlag, 2009: 13-49.
  18. Dickens 2016 – Dickens, M. “More Gravestones in Syriac Script from Tashkent, Panjikent and Ashgabat”, in Tang L., and Winkler, D. W. (Eds.). Winds of Jingjiao:Studies on Syriac Christianity in China and Central Asia (Orientalia – Patristica – Oecumenica. Vol. 9). Zürich: Lit Verlag, 2016: 105-129.Dickens 2020 – Dickens, M. Echoes of a Forgotten Presence.Reconstructing the History of the Church of the East in Central Asia (Orientalia – Patristica – Oecumenica.Vol. 15). Zürich: Lit Verlag, 2020.
  19. Drege 1992 – Drege J. P. Marco Polo y La Ruta de La Seda.Madrid: Aguilar, S. A. de Ediciones, 1992.Folsaсh 2001 – Folsach, Kjeld von. Art from the World of Islam in the David Collection. Copenhagen, 2001.Gillman, Klimkeit 1999 – Gillman, I., and Klimkeit, H.-J. Christians in Asia before 1500. London: Curzon Press,1999.
  20. Gulácsi 1997 – Gulácsi, Z. “Identifying the Corpus of Manichaean Art among the Turfan Remains”, in Mirecki, P., and BeDuhn, J. (Eds.). Emerging from Darkness: Studies in the Recovery of Manichaean Sources (Nag Hammadi and Manichaean Studies,Volume: 43). Leiden: Brill, 1997: 177-215.Gulácsi 2001 – Gulácsi, Z. Manichaean Art in Berlin Collections: A Comprehensive Catalogue (Corpus Fontium Manichaeorum: Series Archaeologica et Iconographica, Volume: 1). Turnhout: Brepols, 2001.Gulácsi 2003 – Gulácsi, Z. “The Dates and Styles of Uygur Manichaean Art. A New Radiocarbon Date and its Implication for the Study of East Central Asian Art”, in Arts Asiatiques Année, 2003, 58: 5-33.Gulácsi 2005 – Gulácsi, Z. Mediaeval Manichaean Book Art: A Codicological Study of Iranian and Turkic Illuminated Book Fragments from 8th-11th Century.East Central Asia (Nag Hammadi and Manichaean Studies, Volume: 57). Leiden: Brill, 2005.Gulácsi 2015 – Gulácsi, Z. Mani’s Pictures. The Didactic Images of the Manichaeans from Sasanian Mesopotamia to Uygur Central Asia and Tang-Ming China (Nag Hammadi and Manichaean Studies,Volume: 90). Leiden: Brill, 2015.
  21. Klein 1996 – Klein, W. “Nestorianische Inschriften in Kirgizistan: Ein Situationsbericht”, in R. Lavenant (Ed.). Symposium Syriacum VII. Uppsala University,Department of Asian and African Languages 11-14 August 1996. Roma, 1998: 661-669.Klein 2000 – Klein, W. Das nestorianische Christentum an den Handelswegen durch Kyrgyzstan bis zum 14. Jh.(Silk Road Studies. III). Turnhout: Brepols, 2000. Klimket 1993 – Klimket H.-J. Gnosis on the Silk Road:Gnostic Texts from Central Asia. San Francisco:Harper Collins Publishers, 1993. Le Coq 1979 – Le Coq, Albert von. Chotscho: Facsimilewiedergaben der wichtigeren Funde der ersten Königlich preussischen Expedition nach Turfan in Ost-Turkistan, im Auftrage der Generalverwaltung der Königlichen Museen aus Mitteln des Baessler-Institutes. Graz: Akademische Druck- u. Verlagsanstalt,1979.
  22. Le Quien 1740 – Le Quien M. Oriens christianus in quatuor patriarchatus digestus, quo exhibentur ecclesiae,patriarchae, ceterique praesules totius Orientis.Studio et opera R. P. F. Michaelis Le Quien. Parisiis: ex Typographia regia, 1740.Lerner 2005 – Lerner J. A. “Aspects of Assimilation: The Funerary Practices and furnishings of Central Asians in China”, in Sino-Platonic Papers, 168 (December, 2005).Malek, Hofrichter 2006 – Malek, R., and Hofrichter, P.(Eds.). Jingjiao: The Church of the East in China and
  23. Central Asia (Collectanea Serica). Sankt Augustin:Institute Monumenta Serica, 2006.Moriyasu 2010 – Moriyasu, Takao. “Discovery of Manichaean Paintings in Japan and their Historical Background”, in Berg, J. A. van den, Kotzé, A., Nicklas T., and Scopello, M. (Eds.). Search of Truth: Augustine,Manichaeism and other Gnosticism: Studies for Johannes van Oort at Sixty (Nag Hammadi and Manichaean Studies, Volume: 74). Leiden: Brill, 2010: 339–360.Mu Shunying, Qi Xiaoshan 1994 – Mu Shunying, Qi Xiaoshan. Zhongguo Xinjiang gudai jishu. [The Ancient Art in Xinjiang, China]. Urumqi: Xinjiang meishu sheying chubanshe, 1994. Oppert 1870 – Oppert, G. S. Der Presbyter Johannes in Sage und Geschichte: Ein Beitrag zur Volkerund Kirchenhistorie und zur Heldendichtung des Mittelalter. Berlin: Verlag von Julius Springer, 1870.
  24. Parry 1996 – Parry K. “Images in the church of the East: the evidence from Central Asia and China”, in Bulletin of the John Rylands Library, 1996, 78 (3): 143-162.Silu 1998 – Silu kaogu zhenpin. [Archaeological Treasures of the Silk Road in Xinjiang Uygur Autonomous Region]. Shanghai: Shanghai yiwen chubanshe, 1998.Sim-Williams 2014 – Sim-Williams, N. Biblical and other Christian Sogdian texts from the Turfan Collection (Berliber Turfantexte XXXII). Turnhout: Brepols, 2014.Sim-Williams 2016 – Sim-Williams, N. A Dictionary Christian Sogdian, Syriac and English (Beiträge zur Iranistik 41). Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag,2016.
  25. Tang 2020 – Tang, L. A Christian Tombstone with Syriac Inscription from Kyrgyzstan (AD 1288/9) Now Kept in the British Museum, in Tang, L., and Winkler, D.W. (Eds.). Artifact, Text, Context. Studies on Syriac Christianity in China and Central Asia (Orientalia –Patristica – Oecumenica. Vol. 17). Zürich: Lit Verlag,2020: 229-231.Tang, Winkler 2009 – Tang, L., and Winkler, D. W. (Eds.).Hidden Treasures and Intercultural Encounters:Studies on East Syriac Christianity in China and Central Asia (Orientalia – Patristica – Oecumenica.Vol. 1). Zürich: Lit Verlag, 2009.
  26. Tang, Winkler 2013 – Tang, L., and Winkler, D. W. (Eds.).From the Oxus River to the Chinese Shores. Studies on East Syriac Christianity in China and Central Asia (Orientalia – Patristica – Oecumenica. Vol. 5). Zürich:Lit Verlag, 2013.Tang, Winkler 2016 – Tang, L., and Winkler, D. W. (Eds.).Winds of Jingjiao: Studies on Syriac Christianity in China and Central Asia (Orientalia – Patristica –Oecumenica. Vol. 9). Zürich: Lit Verlag, 2016.Tang, Winkler 2020 – Tang, L., and Winkler, D. W. (Eds.).Artifact, Text, Context. Studies on Syriac Christianity in China and Central Asia (Orientalia – Patristica – Oecumenica. Vol. 17). Zürich: Lit Verlag, 2020.
  27. Thompson 2004 – Thompson, J. Silk, 13th to 18th centuries. Treasures from the Museum of Islamic Art, Qatar.Doha: The National Council for Culture, Arts and Heritage, 2004.Tianshan 2002 – Tianshan gudao dongxifeng: Xinjiang sichou zhi lu wenwu teji. [Tianshan, Ancient Roads.The Meeting of East and West. The Extraordinary Cultural Relics from the Silk Road in Xinjiang]. Beijing: Zhongguo shehui kexue chubanshe, 2002.Voyakin, Gilbert, Stewart 2020 – Voyakin, D., Gilbert, S. T.and Stewart, Ch. A. “The Christian Community of Medieval Ilibalyk: Initial Archaeological Investigations of a Medieval Site in Southeastern Kazakhstan”, in История и археология Турана. 2020. № 5. С. 336-367.Wan Binghua, Du Gencheng 1997 – Wan Binghua, Du Gencheng (Eds.). Xinjiang wenwu kaogu xin shaohuo,1990-1996. Urumqi: Xinjiang Meishu sheying chubanshe, 1997.
  28. Whitfield 1982 – Whitfield, R. The Art of Central Asia. The Stein Collection in the British Museum. 1. Painting from Dunhuang. I. London and Tokyo: Kodansha International in co-operation with The Trustees of the British Museum, 1982.Wiltsch 1859 – Wiltsch, J. E. T. Handbook of the geography and statistics of the Church. Trans. from German J. Leitch, with a preface by F. D. Maurice. London:Bosworth & Harrison, 1859.

Список всех публикаций, цитирующих данную статью

Copyright © 2025 UzScite | E-LINE PRESS