Ислом оламида тасаввуф тараққиёти бир неча босқичларни босиб ўтган бўлиб, жумладан, VIII-IX асрлар “Зоҳидлик даври”, IX-XI асрлар “Сўфийлик мактаблари ва оқимлари даври”, XII асрдан кейин “Сўфийлик тариқатлари даври” илмий тадқиқотларда таъкидланади[1:12]. Мовароунаҳрда ушбу босқичларни босиб ўтган, асосан учта сўфийлик мактаби машҳур бўлиб, уларнинг шаклланиш жараёни асосан XII-XIII асрларга тўғри келади. Яссавия, Кубровия, Нақшбандия тариқат мактабларини айнан ушбу даврларда шаклланган тариқатлар сифатида айтишимиз мумкин, аммо минтақамизда кенг миқёсда тарқалмаган бўлсада, ўзига хос назарий, ғоявий йўналишларига эга бўлган Ҳакимия, Сайёрия каби тариқат мактаблари ҳам бўлган[1:49]. Шунингдек, бошқа минтақаларда вужудга келиб бизнинг юртларда ҳам эҳтиром этилган Қодирия, Сухравардия, Маломатия каби тариқатлар ҳам ўз фаолиятини кўрсатган.