Маҳмудхўжа беҳбудийнинг «мажмуаи китобат ва иншо 1-жуз» асари саводхонлик ва иш юритиш маданияти тарихини ўрганишда муҳим манба сифатида
Аннотация
В статье раскрывается важное место произведения известного просветителя прошлого века Махмудходжи Бехбуди “Маджмуай Китабат ва иншо” в развитии книжного дела и культуры документоведения. Вместе с этим, даются сведения из ранних письменных источников и литературы, написанные в мусульманских странах, в частности, в Мавераннахре периода средневековья, освещающие порядок канцелярского делопроизводства,
роль и задачи мунши, исполнявшего функции секретаря-референта, квалификационные требования навыкам и знаниям, практическому опыту муншия, установившемся и развивавшемся в мусульманских землях в средние века, особенно в турецком государстве Мавераннахр,о роли и обязанностях тамошних писцов, представлены требования к их квалификации и знаниям, навыкам и опыту, а также информация из литературы. Отдельно рассматриваются региональные особенности канцелярского делопроизводства, а также значение названий и терминов, происходившие из старотюркских и чигатойских наречий.
Мақолада муаллиф ўтган асрда яшаган маърифатпарвар Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг иншонависликка доир асари асосида китобат ва иншонависликнинг маҳаллий халқ маданияти ривожидаги муҳим ўрни очиб берилган. Шу билан бирга ўрта асрларда мусулмон юртларида, хусусан, Мовароуннаҳр диёри туркий давлатчилигида ташкил этилган ва ривожланган девонхона ишларининг юритилиш тартиби, у ердаги котиб вазифасида ишлаган мунший ва битикчиларнинг ўрни ва аҳамияти таҳлил қилинган. Бевосита мунший ва битикчиларнинг малака ва илмий савиясига қўйилган талаблар, улардан талаб қилинган кўникма ва тажрибалар хусусида илк ёзилган манба ва адабиётлардаги маълумотлар тақдим этилган. Шунингдек, девонхона ишларининг регионал хусусиятлари ҳамда уларнинг эски туркий ва чиғатойча номлари ва атамаларининг келиб чиқиши хусусида ҳам алоҳида тўхталган.
The author reveals the important role of kitabat (art of writing) and essay writing in the development of local folk culture based on the work of the enlightener Mahmudhoja Behbudi,who lived in the beginning of 20th century. At the same time, in the middle ages in the Muslim countries, especially in the Uzbek state of Movarounnahr, the order of conducting the affairs of the office, the role and importance of the scribes and scribes who worked there were analyzed.Information from the first written sources and literature about the requirements for the qualification and scientific level of the writers and carpenters, the skills and experiences required from them are provided. Also, the regional characteristics of devankhana works and the origin of their old Turkic and Chaghatai names and terms are also discussed.
Мақолада муаллиф ўтган асрда яшаган маърифатпарвар Маҳмудхўжа Беҳбудийнинг иншонависликка доир асари асосида китобат ва иншонависликнинг маҳаллий халқ маданияти ривожидаги муҳим ўрни очиб берилган. Шу билан бирга ўрта асрларда мусулмон юртларида, хусусан, Мовароуннаҳр диёри туркий давлатчилигида ташкил этилган ва ривожланган девонхона ишларининг юритилиш тартиби, у ердаги котиб вазифасида ишлаган мунший ва битикчиларнинг ўрни ва аҳамияти таҳлил қилинган. Бевосита мунший ва битикчиларнинг малака ва илмий савиясига қўйилган талаблар, улардан талаб қилинган кўникма ва тажрибалар хусусида илк ёзилган манба ва адабиётлардаги маълумотлар тақдим этилган. Шунингдек, девонхона ишларининг регионал хусусиятлари ҳамда уларнинг эски туркий ва чиғатойча номлари ва атамаларининг келиб чиқиши хусусида ҳам алоҳида тўхталган.
The author reveals the important role of kitabat (art of writing) and essay writing in the development of local folk culture based on the work of the enlightener Mahmudhoja Behbudi,who lived in the beginning of 20th century. At the same time, in the middle ages in the Muslim countries, especially in the Uzbek state of Movarounnahr, the order of conducting the affairs of the office, the role and importance of the scribes and scribes who worked there were analyzed.Information from the first written sources and literature about the requirements for the qualification and scientific level of the writers and carpenters, the skills and experiences required from them are provided. Also, the regional characteristics of devankhana works and the origin of their old Turkic and Chaghatai names and terms are also discussed.